Sztuka japońska - obrazy

Japońskie drzeworyty - historia

Nie da się ukryć, że na przestrzeni wieków sztuka japońska rozwijała się zupełnie inaczej niż sztuka zachodnia. Japonia wyróżnia się bogatą tradycją artystyczną obejmującą szeroki zakres stylów i technik, których nie mieliśmy okazji obserwować w Europie czy Ameryce, takie jak sztuka kaligrafii na jedwabiu czy papierze, origami, ceramika, tradycyjne malarstwo japońskie Ukiyo-e czy właśnie drzeworyty.

Nie będziemy przedzierać się przez całą historię japońskiego drzeworytnictwa, która sięga już w VIII wieku. Warto jednak zwrócić uwagę na historyczne początki późniejszych stylów, które będziemy omawiać, ponieważ, niezależnie od tego czy mówimy o stylu Ukyio-e, czy Sosaku-hanga, z perspektywy Europejczyka, który styka się z japońskim drzeworytem raczej rzadko, pewne rzeczy, związki i zależności mogą wydawać się, cóż, niezrozumiałe.

Technika wykonywania drzeworytu pojawiła się w Japonii prawdopodobnie już w VIII wieku dzięki wpływom koreańskim. Dlaczego jednak w Japonii wykształciła się w ogóle sztuka drzeworytnicza, a nie, tak jak w Europie, na przykład malarstwo olejne? Sprawa jest dość trywialna - chodziło o szybki i efektywny sposób reprodukowania świętych pism buddyjskich, które miały być ogólnodostępne. Wraz z rozwojem technologicznym, drukarze zyskali nowe możliwości, takie jak drukowanie złożonych, wielobarwnych druków, które to pozwoliły na tworzenie obrazów o wyższej jakości artystycznej.

Przedstawiamy Wam trzy główne nurty nowożytnej japońskiej sztuki drzeworytniczej, podobieństwa i różnice między nimi, oraz, oczywiście, kilka propozycji plakatów, które zainspirują Was do wprowadzenia trochę orientu do swoich mieszkań!

Koho Shoda, Moonlit Sea, 1930

Styl Ukiyo-e

Ukiyo-e to styl drzeworytniczy, który wykształcił się w Japonii w XVII wieku i trwał nieprzerwanie do połowy XIX wieku. Tematyka poruszana przez twórców była tradycyjnie japońska. To przede wszystkim pejzaże, przedstawienia zwierząt, roślin czy wizerunki kobiet. Styl ten nie ograniczał się jednak jedynie do grafiki, a prace zaliczane do tego nurtu to również malarstwo tradycyjne.

Kitagawa Utamaro, Powdering the Neck, 1785

Najciekawszy jednak jest sposób, w jaki odbitki były wykonywane. Ukyio-e zakładało wspólną pracę artysty, rytownika, drukarza i wydawcy. Technika wykonywania wielobarwnych drzeworytów była ogromnie skomplikowana, wymagała stworzenia osobnych matryc dla poszczególnych kolorów i późniejszego ich odbijania tak, aby nie było przesunięć w kolorach, dlatego też wymagała współpraca na każdym etapie twórczym.

Hokusai Katsushika, znany przede wszystkim pod swoim imieniem Hokusai, to jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych twórców drzeworytów oraz obrazów w stylu Ukiyo-e. Żył na przełomie XVIII i XIX wieku w Edo, które my znamy już jako Tokio. Jego drzeworyty, zwłaszcza Wielka Fala w Kanagawie, wywierały ogromny wpływ na artystów, zwłaszcza Europejskich, oraz stały się częścią popkultury. Nawet jeżeli nie kojarzyliście tego drzeworytu z nazwy, na pewno widzieliście go już nie raz w swoim życiu. Niektórzy historycy sztuki uważają nawet, że to sam Hokusai jest ojcem współczesnego malarstwa europejskiego, a jego sztuka odmieniła sposób, w jaki zachodni artyści patrzyli na malarstwo.

Hokusai Katsushika, Wielka Fala w Kanagawie, 1820-1833

Styl Shin-Hanga

Sytuacja z drzeworytami w stylu Shin-Hanga wygląda nieco inaczej i same założenia tej sztuki to sprawa szalenie ciekawa z punktu widzenia nas, Europejczyków. Wszystkie założenia, o które został oparty, zostały wykreowane i dostosowane do potrzeb zachodniego rynku. Drzeworyty te de facto były produktem eksportowym przemyślanym tak, aby odniosły marketingowy sukces w miejscu docelowym, i, co podnoszą miłośnicy tradycji japońskiej, niewiele miały wspólnego ze sztuką wysoką. W Polskich warunkach porównalibyśmy je do popularnych w drugiej połowie XX wieku, oleodruków.

Ohara Koson, Ptak i Pająk na Gałęzi, 1900-1930

Prowodyrem tego całego zamieszania wśród zachodnich miłośników sztuki był nie kto inny, jak słynny Watanabe Shōzaburō. To on zrozumiał potrzeby zachodniego rynku i postanowił na nie odpowiedzieć, kreując modę na orient - produkując wysokiej klasy, ale jednak masowe, obrazy drukowane inspirowane tradycją XVII-wiecznej Japonii.

O ile Ukiyo-e inspirowało europejskich impresjonistów takich jak van Gogh czy Renoir, o tyle w przypadku ruchu "nowych drzeworytów" doszło do swoistego odwrócenia ról, gdzie to japońscy artyści czerpali garściami z dokonań malarstwa Zachodu. Silny wpływ sztuki Zachodu na japońskich twórców widać przede wszystkim w grze światła, malarskości i bardzo trudnym do uzyskania efekcie akwareli.

Temat ptaków i kwiatów, który tradycyjnie nosi nazwę kachō-e, do perfekcji opanował Ohara Koson. Artysta ten, którego możecie też znać pod nazwiskiem Shoson lub Hoson, to jeden z czołowych przedstawicieli ruchu i najwybitniejszych artystów publikowanych przez Watanabe. Koson zaczynał swoją artystyczną podróż od tradycyjnego malarstwa japońskiego, co jest wyraźnie widoczne w jego późniejszej twórczości. Potrafił poprzez drzeworyt ukazać niezwykłe detale, takie jakie jak delikatne pióra czy nawet drobne łuski ptasich nóg. Jego drukowane obrazy charakteryzował wysoki kunszt i malarskość, co wyróżniało go na tle innych twórców.

Ohara Koson, Kakadu na gałęzi granatu, 1927

Styl Sosaku-Hanga

Inaczej ma się sytuacja z ruchem równoległym do Shin-hanga, Sosaku-hanga, który stał do niego w opozycji i był zdecydowanie mniej skomercjalizowany. Istotną różnicą pomiędzy tymi stylami jest sposób podejścia artystów do tematu sztuki. Jak już pisaliśmy, Shin-hanga opierał swoje założenia o wspólny system pracy oraz ukierunkowanie na zagraniczny rynek, podczas gdy Sosaku-hanga podkreślał rolę artysty jako indywidualnego twórcy, chcącego poprzez swoje prace wyrazić siebie. Był to też styl zdecydowanie trudniejszy do opanowania, ponieważ tylko jedna osoba pracowała nad finalnym wydrukiem. Z drugiej jednak strony, artysta posiadał pełną swobodę wyrazu, a prace te cechuje ekspresja, psychologiczna głębia i często swobodne operowanie symbolem.

Toshi Yoshida, Tygrys, data nieznana

Aranżacja wnętrza - plakaty japońskie

Plakaty przedstawiające sztukę japońską, zarówno malarstwo jak i drzeworyty, przez swoją estetykę i poruszaną tematykę - piękne kobiety, zwierzęta czy krajobrazy - to dekoracje, które sprawdzą się doskonale w większości wnętrz. Sztuka japońska, ze swoją symboliką i filozofią, doskonale dopełni wnętrza minimalistyczne i surowe.

Kawase Hasui, Zensu Temple, 1937

Plakaty można zestawiać też kolorystycznie, tworząc unikalną galerię ścienną z wieloma obrazami, lub zdecydować się na większą dekorację o zdecydowanych, intensywnych kolorach, dzięki której dopełniona zostanie aranżacja wnętrza.

Shiro Kasamatsu, Shirahone Hotspring, 1935

W VintagePosterii jesteśmy wielkimi wielbicielami sztuki japońskiej pod każdą postacią - zachęcamy do sprawdzenia naszej wyselekcjonowanej oferty plakatów z reprodukcjami obrazów i drzeworytów!

Powiązane artykuły:

Reprodukcje obrazów na plakatach

Plakaty w stylu vintage do domu